Đối với các game thủ, đặc biệt là fan của dòng game Tomb Raider thì từ khóa "artefact" không còn xa lạ nữa. Đây là một từ thuộc chuyên ngành khảo cổ học để chỉ những đồ tạo tác do người xưa chế tạo ra – nhất là phương tiện hoặc vũ khí - để phân biệt với những đồ vật lấy sẵn trong thiên nhiên.
Đến nay, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy được rất nhiều đồ tạo tác có vẻ đẹp tuyệt mỹ. Chúng là minh chứng cho kỹ năng chế tạo đồ vật tinh xảo đến mức thượng thừa của người xưa. Những hiện vật dưới đây chỉ là một số ít các tỉ dụ mà thôi.
Một trong số 7 chiếc bình đá pha lê Ai Cập 900 tuổi còn sót lại.
Thanh kiếm Sultan Mehmet II của Kẻ chinh phục
Một chiếc đĩa sâu lòng với hoa văn hình cá từ thế kỷ XIII-XIV ở Iran.
Chuôi gươm được chế tác tinh xảo, Ceylon, thế kỷ XVII, XVIII và XIX
Bản vẽ mặt bằng của một tòa nhà thời Sumer hơn 5000 năm tuổi!
Cỗ xe phục vụ các ngày lễ đạo ở Ấn Độ vào thế kỷ 17.
Bức tượng được trổ hoàn toàn bằng đá đá hoa
Hệ thống sưởi và hâm nóng thức ăn bằng hơi nước
Một viên gạch từ đế đô Constantinople của Đế quốc La Mã (330–395) được sinh sản ở Hy Lạp, khoảng 1000 năm tuổi.
Tác phẩm điêu khắc hình cái tai ở Ai Cập.
đồng bạc Hy Lạp cổ đại, 2300 năm tuổi.
Máy ép dầu cổ xưa
Dấu chân của một đứa trẻ La Mã cổ đại, 2000 năm tuổi
Bình xông tinh dầu sinh sản năm 1915
Các quân cờ vua dưới dạng hình một đội quân chinh phạt và người da đỏ Maya
Nhà hàng phục vụ bữa tối ở Pompeii